Σύνδρομο Νυχτερινής Υπερφαγίας – η διατροφολόγος Βασιλεία Φουντουλάκη, εξηγεί τι είναι η νυχτερινή υπερφαγία αλλά και πως αντιμετωπίζεται.
Το σύνδρομο νυχτερινής υπερφαγίας αναλύθηκε για πρώτη φορά το 1955 από τον Stunkard. Πρόκειται για την συνθήκη όπου παραπάνω από τις μισές θερμίδες συνολικά της ημέρας καταναλώνονται από το άτομο κυρίως στο βραδινό γεύμα. Ο Stunkard, περιέγραψε το συγκεκριμένο σύνδρομό μετά από την παρατήρηση που έκανε. Κατέληξε πως τα άτομα αυξάνουν το σωματικό τους βάρους μετά από μια περίοδο αποτυχημένης δίαιτας. Εμφανίζεται 1,5-2% σε φυσιολογικού βάρους και 6,5-65% σε υπέρβαρα άτομα.
Εμφανίζεται με δύο μορφές. Είτε ως διατροφική διαταραχή άτυπης μορφής, που απαντάται συνήθως στα υπέρβαρα άτομα. Είτε ως απάντηση της συμπεριφοράς του ατόμου σε περίοδο άγχους και στρες. Επιπλέον χαρακτηριστικά των ατόμων που συμπληρώνουν την εικόνα είναι κατάθλιψη, χαμηλή αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση.
Η διαταραχή είναι συχνότερη σε άτομα που παρουσιάζουν προβλήματα με τον ύπνο. Ωστόσο είναι πιθανό το άτομο να οδηγηθεί σε κατάκλιση να ξυπνήσει και να αναζητά τροφή. Όπως όλες οι διαταραχές πρόσληψης τροφής, έτσι και η νυχτερινή υπερφαγία, συνοδεύεται από την διαταραγμένη σχέση του ατόμου με το φαγητό και την αρνητική εικόνα σώματος.
Συμπτώματα ατόμου με σύνδρομο νυχτερινής υπερφαγίας:
Να τονιστεί πως επίσημα κριτήρια για την συγκεκριμένη διαταραχή δεν υπάρχουν με στόχο την διάγνωση. Παρακάτω, θα βρεις ορισμένα χαρακτηριστικά του συνδρόμου:
- Το άτομο παρουσιάζει πρωινή ανορεξία. Καθυστερεί να φάει πρωινό πολλές ώρες μετά από το ξύπνημα, και έχει τύψεις για το γεύμα που κατανάλωσε το προηγούμενο βράδυ.
- Τρώει μεγάλη ποσότητα βραδινού και κυρίως αργά το βράδυ..
- Η συγκεκριμένη συμπεριφορά διαρκεί τουλάχιστον 2 μήνες με εκδήλωση υπερφαγικού επεισοδίου τουλάχιστον 3 φορές την βδομάδα.
- Άγχος στρες, γύρω από το φαγητό.
- Έντονη αύξηση της πείνας κατά την διάρκεια της νύχτας με στόχο την εύρεση και κατανάλωση τροφής με μειωμένο έλεγχο
- Διαταραχές ύπνου (αυπνία, ξυπνά τουλάχιστον 3-4 φορές κατά την διάρκεια της νύχτας)
Δεν χρειάζεται το άτομο να εμφανίζει όλα τα παραπάνω χαρακτηριστικά για να θεωρηθεί πως πάσχει από το συγκεκριμένο σύνδρομο. Στις περισσότερες περιπτώσεις ξυπνάει το βράδυ με σκοπό να φάει, ή τρώει κάτι και κοιμάται αμέσως.
Επίσης, χρειάζεται προσοχή να μην γίνει διάγνωση σε άτομα τα οποία έχουν ως τρόπο ζωής τους την βραδινή διατροφή (λόγω εργασίας, ή κουλτούρας).
Διαφορές με νευρική βουλιμία
Χαρακτηριστικό γνώρισμα τόσο στα άτομα με νυχτερινή υπερφαγία όσο και στα άτομα με νευρογενή βουλιμία, είναι οι τύψεις και οι ενοχές για την συγκεκριμένη συμπεριφορά. Επίσης, ένα όμοιο χαρακτηριστικό είναι η απώλεια αυτοελέγχου κατά την διάρκεια κατανάλωσης ενός γεύματος.
Η διαφορά τους βρίσκεται στο ότι τα άτομα με νυχτερινή υπερφαγία δεν εμφανίζουν αντισταθμιστικές συμπεριφορές (πχ αυτοπροκαλούμενος εμετός, υπεργυμναστική, χρήση καθαρτικών) και η κατανάλωση φαγητού τις βραδινές ώρες είναι σε ποσότητα μικρότερη από την αντίστοιχη κατανάλωση βουλιμικών ατόμων.
Διαφορές με αδηφαγική διαταραχή.
Αδηφαγική διαταραχή |
Σύνδρομο νυχτερινής υπερφαγίας |
|
Δεν υπάρχει νευρική ανορεξία |
Συνήθως τα άτομα εμφανίζουν πρωινή ανορεξία |
|
Δεν χρειάζεται φαγητό για να κοιμηθεί |
Δεν μπορεί να κοιμηθεί αν δεν φάει ή να ξανά πάει για ύπνο |
|
Συναισθηματικό ερέθισμα για την κατανάλωση φαγητού, πχ.: χαμηλή διάθεση |
Δεν αναφέρονται συναισθηματικά ερεθίσματα. |
|
Η πείνα εμφανίζεται σε υψηλά επίπεδα στην κλίμακα του χρόνου |
Η πείνα εμφανίζεται ξαφνικά την νύχτα |
|
Έντονη ασχολία και σκέψεις γύρω από το φαγητό |
Σχετική χαμηλή ενασχόληση με το φαγητό |
Πως αντιμετωπίζεται;
Η αντιμετώπιση του συνδρόμου απαιτεί λεπτό χειρισμό και σεβασμό προς το άτομο. Η διατροφή καλό θα ήταν να αποτελείται από ποικιλία, ισορροπία και μέτρο. Ο διαιτολόγος που παρακολουθεί ένα άτομο με το συγκεκριμένο σύνδρομο, βοηθά να είναι εξειδικευμένος και μαζί με τον διαιτόμενο να φτιάξουν το διατροφικό πλάνο, εφόσον αρχικά γίνει η σωστή ενημέρωση και καθοδήγηση του ειδικού. Συγκεκριμένα:
- Είναι χρήσιμο το άτομο να έχει στο ημερήσιο πρόγραμμα του 3 κύρια γεύματα και μικρότερα σνακ για την ρύθμιση της γλυκόζης και στην συνέχεια την ρύθμιση των φυσιολογικών μηχανισμών πείνας-κορεσμού.
- Το άτομο καλό θα ήταν να ξεκινήσει την ημέρα του με ένα πλούσιο πρωινό το οποίο θα του παρέχει θρέψη και ενέργεια.
- Αν ξυπνήσει κατά την διάρκεια της νύχτας με πρώτη σκέψη το φαγητό, προτείνεται να σηκωθεί αμέσως από το κρεβάτι και προσπαθώντας να οδηγήσει την σκέψη του κάπου αλλού. Η κατανάλωση νερού θα βοηθήσει ακόμα και αν δεν πετύχουν αυτά η αλλαγή πλευρού είναι μια λύση.
- Ένα σημαντικό βήμα είναι η καταγραφή ημερολόγιού της συγκεκριμένης συμπεριφοράς. Για παράδειγμα, καταγράφοντας τα συναισθήματα κάθε φορά που εμφανίζεται η ανάγκη κατανάλωσης τροφής στην μέση της νύχτας, το όφελος είναι διπλό. Ο εγκέφαλος αποσπάται από την επιθυμία για φαγητό, και το άτομο θα βρει το βαθύτερο αίτιο της συμπεριφοράς του.
- Αν η ανάγκη για κατανάλωση φαγητού είναι επιτακτική παρόλο η κατανάλωση φαγητού έγινε σε σύντομο χρονικό διάστημα, τότε μπορεί να γίνει αναζήτηση για το ποια ανάγκη καλύπτεται μέσα από την συμπεριφορά. Με απλά λόγια, η τροφή εδώ αποτελεί υποκατάστατο.
Τέλος, καλό θα ήταν αν το άτομο νιώθει πως μόνο του, δεν μπορεί να διαχειριστεί την συμπεριφορά του γύρω από το φαγητό να απευθυνθεί σε έναν ειδικό διαιτολόγο αλλά και ψυχολόγο για την καλύτερη διαχείριση του.
