Τι είναι η ψυχανάλυση.
Η Ιωάννα Μαυρίδου, Ψυχολόγος, απαντάει τις ερωτήσεις μας.
Τι είναι η ψυχανάλυση, ποιοι πηγαίνουν στον ψυχολόγο και πότε πρέπει να ξεκινήσω ψυχοθεραπεία;
Στον ψυχολόγο πηγαίνουν άνθρωποι που θέλουν να γνωρίσουν καλύτερα τον εαυτό τους, να κατανοήσουν κάποια κομμάτια της προσωπικότητας τους, να τα αποδεχθούν ή να τα αλλάξουν.
Πηγαίνουν, ακόμη, άτομα, ζευγάρια και οικογένειες που αντιμετωπίζουν δυσκολίες στις διαπροσωπικές τους σχέσεις και θέλουν να διερευνήσουν τα μοτίβα αλληλεπίδρασης που κυριαρχούν στη ζωή τους.
Πηγαίνουν, επίσης, άνθρωποι που αντιμετωπίζουν συμπτώματα ψυχικής φύσεως για να λάβουν την απαραίτητη ψυχοθεραπευτική αντιμετώπιση από τον κατάλληλο κατά περίπτωση ειδικό.
Δεν υπάρχει κάποιος κανόνας σχετικά με το πότε πρέπει να ξεκινήσει κανείς ψυχοθεραπεία, εξαρτάται από τα βιώματα που έχουμε και την απόφαση να πάρουμε την ζωή στα χέρια μας.
Τι είναι η ψυχανάλυση; Είναι αυτό που ξαπλώνεις στον καναπέ;
Στην κλασική ψυχανάλυση ο αναλυόμενος ξαπλώνει στον καναπέ και ο αναλυτής κάθεται πέρα από το οπτικό του πεδίο, παρατηρώντας και ερμηνεύοντας τους συνειρμούς του.
Με την πάροδο των χρόνων, διαμορφώθηκαν νεότερες μέθοδοι, όπως η ψυχαναλυτική ψυχοθεραπεία, στην οποία αναλυτής και αναλυόμενος κάθονται αντικριστά.
Πέρα από τους συνειρμούς του τελευταίου, δίνουμε ιδιαίτερη έμφαση στη σχέση που αναπτύσσεται μεταξύ αναλυτή- αναλυόμενου, με όλες τις δυσκολίες που μπορεί να προκύπτουν, ως έναν τρόπο να παρατηρήσουμε πως σχετίζεται ο αναλυόμενος και με τους άλλους ανθρώπους στη ζωή του, τι περιμένει από εκείνους, τι συναισθήματα του προκαλούν και τους προκαλεί.
Με αυτόν τον τρόπο έχουμε ουσιαστικά την ευκαιρία να αλλάξουμε τον τρόπο που σχετίζεται με τους άλλους, μέσα από μια βιωματική διαδικασία.
Με την ψυχανάλυση μπορείς να καταλάβεις το υποσυνείδητό και το ασυνείδητο;
Ο Freud, ο πατέρας της ψυχανάλυσης, διέκρινε τρία μέρη της ψυχής: το εγώ, υπερεγώ και εκείνο ή σε μία άλλη θεώρηση: το συνειδητό, προσυνειδητό και ασυνείδητο.
Σε γενικές γραμμές το ασυνείδητο αφορά σε ένστικτα, ανάγκες, παρορμήσεις που έχουμε απωθήσει γιατί είναι απαγορευμένες ή οδυνηρές.
Ένας στόχος, λοιπόν, της ψυχανάλυσης είναι να φέρει στην επιφάνεια τέτοια στοιχεία που μπορεί να εξηγήσουν πχ γιατί σε κάποιες περιπτώσεις έχουμε συμπεριφερθεί με ένα συγκεκριμένο τρόπο, τι μας εμποδίζει να αλλάξουμε, γιατί μας συμβαίνουν συνεχώς «ατυχίες» κ.α.
Ένας άλλος στόχος, είναι να διερευνήσουμε το σύστημα αξιών του ατόμου και να δούμε εάν το «πρέπει» λειτουργεί σε υπερβολικό βαθμό και παρεμποδίζει άλλους τομείς ευχαρίστησης.
Και φυσικά, να δούμε κατά πόσο το άτομο βρίσκεται σε ισορροπία σε σχέση με όλα αυτά, πώς καταφέρνει δηλαδή να ισορροπήσει αυτά τα οποία θέλει με αυτά τα οποία πρέπει να είναι ή να κάνει.
Μπορείς να με βοηθήσεις αν σου λέω τι όνειρο είδα; Είναι σαν τον ονειροκρίτη;
Ο Freud έλεγε ότι το όνειρο είναι η κύρια οδός για το ασυνείδητο. Για αυτό και μελέτησε αρκετά όνειρα και με βάση αυτά προχώρησε στη θεωρία του για την ερμηνεία των ονείρων, η οποία, ωστόσο είναι διαφορετική από τον ονειροκρίτη.
Μέσα από το όνειρο, το άτομο μπορεί να ικανοποιήσει κάποιες βαθύτερες, απαγορευμένες επιθυμίες που βρίσκουν διέξοδο μόνο όταν κοιμόμαστε και άρα, οι μηχανισμοί άμυνας ασκούν μικρότερη πίεση.
Επομένως, σύμφωνα με την ψυχανάλυση, μέσα από τα όνειρα μας μπορούμε να κατανοήσουμε καλύτερα τον εαυτό μας, όχι όμως να προβλέψουμε το μέλλον, όπως υποστηρίζει για παράδειγμα ο ονειροκρίτης.
Στην ψυχανάλυση κάνεις και ύπνωση όπως στην σειρά Freud;
Η ύπνωση ήταν η πρώτη μέθοδος που χρησιμοποιήθηκε από τον Freud. Ουσιαστικά στόχευε στο να παλινδρομήσει το άτομο ώστε να ξαναβιώσει κάποιο τραυματικό γεγονός.
Μέσω αυτής της διαδικασίας, φαινόταν πως εξαλείφονταν τα συμπτώματα που είχε, κυρίως υστερικής φύσεως.
Η βασική μέθοδος, ωστόσο, για την ψυχανάλυση και τις μετεξελίξεις της είναι η μέθοδος των ελεύθερων συνειρμών. Εδώ, ζητείται από τον αναλυόμενο να λέει ό,τι σκέφτεται, συνειρμικά. Χωρίς να κατευθύνει την σκέψη του σε συγκεκριμένα γεγονότα και χωρίς να κατακρίνει τις σκέψεις του.
Έτσι προσεγγίζουμε όλο και παλαιότερα βιώματα, τα οποία συχνά μοιάζουν με αυτό που ζούμε στο παρόν και μας δυσκολεύει.
Εάν ένας θεραπευόμενός σου αντιμετωπίζει ένα πρόβλημα που αντιμετωπίζεις κι εσύ, μπορείς να τον βοηθήσεις;
Όλοι οι ψυχοθεραπευτές θα πρέπει να έχουν κάνει προσωπική θεραπεία, ώστε να μην συγχέουν δικά τους θέματα με θέματα του θεραπευόμενου.
Επιπλέον, θα πρέπει να βρίσκονται σε εποπτεία. Θα πρέπει να συζητούν με κάποιον πιο έμπειρο ενδεχόμενες δυσκολίες που βιώνουν σε σχέση με κάποια συνεδρία.
Από εκεί και πέρα, όταν έχεις κάποια αντίστοιχη εμπειρία με τον θεραπευόμενο, μπορείς να κατανοήσεις πληρέστερα το βίωμα του.
Γιατί ενώ κάτι με ενοχλεί, δεν μπορώ να το σταματήσω και κάνω ξανά και ξανά το ίδιο λάθος;
Πολλές φορές, το ίδιο πράγμα που μας ενοχλεί, μας προσφέρει κάτι θετικό. Αυτό στην ψυχανάλυση ονομάζεται δευτερογενές όφελος. Για παράδειγμα. αρρωσταίνω συχνά, άρα μένω περισσότερο στο σπίτι με τους αγαπημένους μου.
Επίσης, ενώ μπορεί να θέλουμε να αλλάξουμε κάτι, τα βιώματα μας καθορίζουν ασυνείδητα τις επιλογές που κάνουμε.
Για παράδειγμα, το κατά πόσο φροντίζουμε τον εαυτό μας. Και τελικά, το κατά πόσο πιστεύουμε ότι μπορούμε να υπάρξουμε με διαφορετικό ρόλο.
Επομένως, είναι σημαντικό να γνωρίσουμε σε βάθος τον εαυτό μας. Να διακρίνουμε τα δικά μας θέλω από των άλλων και να αναλάβουμε την ευθύνη των επιλογών μας.
Αν ένα κοντινό μου πρόσωπο χρειάζεται βοήθεια αλλά δεν το δέχεται, τι μπορώ να κάνω;
Εξαρτάται από την βοήθεια την οποία χρειάζεται, εάν έχει κάποιο συγκεκριμένο σύμπτωμα. Από εκεί και πέρα ανάλογα με την συμπτωματολογία χρειάζεται διαφορετική προσέγγιση.
Το άτομο που αντιμετωπίζει κάποια δυσκολία θα πρέπει να πάρει την απόφαση να ζητήσει βοήθεια.
Η ψυχοθεραπεία είναι μια θεραπεία που δεν γίνεται αν δεν υπάρχει κίνητρο.
Υπάρχουν, βέβαια περιπτώσεις στις οποίες ο ίδιος ο πάσχων δεν έχει επίγνωση του τι συμβαίνει.
Mπορεί να γίνεται επικίνδυνος για τον εαυτό του ή και για τους άλλους. Τότε ακολουθούμε διαφορετικές παρεμβάσεις.
Είναι σημαντικό να επικοινωνούμε με κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας. Συζητάμε τους προβληματισμούς μας σχετικά με το αγαπημένο μας πρόσωπο και να μας κατευθύνει ανάλογα.
Γράφει η Ψυχολόγος Ιωάννα Μαυρίδου.
Επικοινωνία με τον συντάκτη
