Διασθητική διατροφή: όταν ο διατροφολόγος γίνεται «ξεναγός»
Συνέντευξη της Κωνσταντίνας Κατσανά στη Μίνα Κωστοπούλου
Όταν κανονίζαμε με την Κωνσταντίνα αυτή τη συνέντευξη δεν φανταζόμασταν τι μας περιμένει. Απέναντί μου, σε ένα καφέ στου Ψυρρή, μια διατροφολόγος που δεν χρησιμοποιεί ζυγαριά -και ‘γω για ‘κείνη μια δημοσιογράφος χωρίς μαγνητόφωνα και ερωτήσεις. Όχι, δεν ήταν θέμα… απειρίας ένθεν και ένθεν –ήταν ο τρόπος μας. Εξάλλου, η Κωνσταντίνα Κατσανά δεν είναι η διαιτολόγος της δίαιτας. «Είμαι… πιο πολύ ξεναγός –the tour guide», μου είπε. Και έμεινα με 10 ακόμη ερωτήσεις, χωρίς σημειωματάριο.
Με την Κωνσταντίνα συναντηθήκαμε στο πλαίσιο της συνεργασίας μας στο needhelp.gr για να μιλήσουμε για τα «ηθικά διδάγματα» των δύο πρόσφατων βιωματικών ομάδων που διοργάνωσε η δομή μας για την «Εικόνα σώματος» και την «Υπερφαγία».
«Το πώς κανείς θα αισθάνεται για το σώμα του δεν έχει τέλος. Έχει τέλος το συναίσθημα; Με λιγότερα ή με περισσότερα κιλά, η εικόνα για το σώμα μας, για τον εαυτό που φέρουμε σε όλη μας τη ζωή δεν σταματάει να υπάρχει, συνδέεται με τις συνολικές μας πεποιθήσεις για την αξία μας. Και δεν είναι κάτι που μπορεί να αντιμετωπιστεί με μια κλασσική διατροφολογική προσέγγιση –πάρε ή χάσε κιλά γιατί έτσι πρέπει».
Και τι σημαίνει «ξεναγός», δηλαδή; Τι κάνει η Κωνσταντίνα; «Δεν θα ζυγίσεις κάποιον με περισσότερα ή λιγότερα κιλά;», τη ρώτησα –«έτσι, έστω για να ξέρεις». «Όχι», μου είπε, «δεν χρησιμοποιώ ζυγαριά». Και μας διέκοψε ένα τηλεφώνημα μιας μητέρας που ήθελε να μάθει πώς να διαχειριστεί τη διαταραγμένη σχέση της κόρης της με το φαγητό –στα 30 της χρόνια η κόρη. Κάποιοι γονείς δεν σταματούν να ανησυχούν ποτέ… Άκουγα την Κωνσταντίνα να της απαντά, και οι ερωτήσεις στο κεφάλι μου πολλαπλασιάζοταν.
«Μίνα μου», είπε, «επειδή όλοι πλέον μπορούμε να μιλάμε για το φαγητό και το σώμα, στα social, στους φίλους μας, δημόσια και ιδιωτικά, δε σημαίνει ότι δεν είναι επικίνδυνο». «Ειδικά η pop κουλτούρα, οι influencers, τα social media, έχουν καταστήσει τη διαταραγμένη σχέση με την τροφή, το λεγόμενο disordered eating, φυσιολολογικό. Αλλά ξέρεις τι είναι πιο φυσιολογικό από τη «σωστή διατροφή»; Η αυτοφροντίδα, η συμπόνοια προς τον εαυτο μας. Και αυτό ξεπερνάει την τροφή». Κάπως έτσι ξεκινήσαμε να μιλάμε για το διασισθητικό τρόπο διατροφής –το πρωτόκολλο, όπως μου το ανέφερε, το οποίο η ίδια προσπαθεί να ακολουθεί και να μυήσει τους «πελάτες» της σε αυτό.
«Πελάτης; Ποιος πελάτης»
Ταυτόχρονα νιώσαμε ότι η λέξη «πελάτης» δεν μας ταιριάζει. «Πώς θέλεις να σε ρωτήσω; Τι κάνεις με τα άτομα που «κουράρεις», που «θεραπεύεις» -αισθάνεσαι πιο άνετα με την ερώτηση έτσι;», τη ρώτησα. «Με τα άτομα που πιστεύω», μου απάντησε. Και εξηγήθηκε: «Τους ανθρώπους που έρχονται σε εμένα τους πιστεύω, τους σκέφτομαι, μιλάω μαζί τους, τους νοιάζομαι πραγματικά.».
«Και πώς αντέχεις να παίρνεις μέσα σου τόσο κόσμο, βρε Κωνσταντίνα;», ρώτησα. «Τους πιστεύω», επανέλαβε, «και δεν σπαταλάμε ενέργεια στο να γράφουμε διατροφικά πλάνα». «Το ξέρεις ότι πλέον οριακά φοβάμαι να πω ‘τα μήλα κάνουν καλό΄; Πίσω από κάθε κλασσική διαιτολογική συμβουλή υπάρχει άρρητα μια προϋπόθεση: ‘φάε αυτό, αυτό κι αυτό –για να χάσεις βάρος’. Στο διαισθητικό τρόπο διατροφής, όμως, τα πράγματα δεν είναι έτσι. Κάποιος μπορεί να πάρει και βάρος αν υποσιστίζεται μέχρι τώρα, και κάποιος άλλος θα χάσει αν τρέφεται παραπανω από όσο χρειάζεται. Αρκεί να πετύχουμε μαζί να εμπιστευθεί το σώμα του και να τιμήσει πραγματικά την αληθινή του πείνα».
«Πρόκειται για ένα πρωτόκολλο αυτοφροντίδας, που οδηγεί στην αυτοεκτίμηση και βασίζεται στην αυτοσυμπόνοια, διαπερνώντας τον τρόπο ζωής μας σε όλες τις εκφάνσεις του. Αποτελεί μία διαδικασία που βασίζεται στην αυτοπαρατήρηση. Και αυτός είναι ο ρόλος του ‘ξεναγού’, να δείξει το δρόμο της αυτοπαρατήρησης και να προτείνει άλλες διαδρομές στη σχέση με τον εαυτό μας και την εικόνα μας», συμπλήρωσε η Κωνσταντίνα.
«Το ζητούμενο είναι να κατανοήσουμε τι κάνουμε με το σώμα μας, σε τι μας υποστήριζει, όχι να είναι το αντικείμενο μας, το αντικείμενο της κριτικής μας, αλλά το εργαλείο μας για η ζωή. Και γι΄αυτό πιστεύω ότι ήδη από την παιδική ηλικία, ήδη από την οικογένεια και ήδη για τους εκπαιδευτικούς θα έπρεπε να υπάρξει μια σοβαρή εκπαίδευση γύρω από το «τι είναι εικόνα σώματος και για ποιους λόγους μας ενδιαφέρει κάθε παιδί να καλλιεργήσει μια θετική εικόνα για το σώμα του.», μου είπε.
«Η δυσαρέσκεια για το σώμα, για την εικόνα μας είναι απλώς ένα σπίρτο που ανάβει μεγαλύτερες φωτιές –αυτές των διατροφικών διαταραχών. Και αυτές πολλαπλασιάζονται γιατί ο κόσμος δεν απευθύνεται πραγματικά σε ειδικούς.
Μας αρκεί η κουλτούρα της ‘εύκολης λύσης’, της επίσκεψης σε κάποιον που με τρόπο… φασόν θα μας δώσουν το μαγικό διαιτολόγιο της εβδομάδας», συνέχισε.
Μου μίλησε για τις δυο βιωματικές ομάδες του Need Help: «Αισθάνθηκα πόσο μεγάλη ανάγκη έχουν οι άνθρωποι να μιλήσουν για όσα τους απασχολούν και αφορούν στη σχέση τους με το φαγητό και το σώμα τους. Είναι ένα ευαίσθητο θέμα. Και χαίρομαι που μου δόθηκε η ευκαιρία μέσα από το needhelp.gr να έρθω σε επαφή με άτομα που ήθελαν να μιλήσουν μέσα σε ένα πλαίσιο ασφάλειας και κατανόησης.»
………
Είχαμε πολλά ακόμη να πούμε, αλλά ήδη μιλούσαμε τρεις ώρες –ήθελα να καταλάβω το «σύμπαν» της, της είπα. «Όταν το καταλάβεις, πες μου κι εμένα», γέλασε. Πάντως, ένα μάθημα εγώ το κράτησα…
