Κοιλιοκάκη – το αυτοάνοσο νόσημα που απαγορεύει την γλουτένη!
Ξέρεις τι συμπτώματα έχει και πως αντιμετωπίζεται μέσα από την διατροφή; Για αυτό γράφει η Βασιλεία Φουντουλάκη.
Η κοιλιοκάκη είναι μια πάθηση του λεπτού εντέρου, και ανήκει στα αυτοάνοσα νοσήματα. Η βλάβη προκαλείται από το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού και αυτός είναι ο λόγος που ανήκει στα συγκεκριμένα νοσήματα. Επίσης κληρονομείται συνήθως σε άτομα πρώτου βαθμού. Είναι χρόνια διαταραχή του λεπτού εντέρου και εμφανίζεται σε άτομα κάθε ηλικιακής ομάδας. Η κοιλιοκάκη προκαλείται από αντίδραση στην γλιαδίνη, μια προλαμίνη (πρωτεΐνης της γλουτένης).
Συγκεκριμένα, το άτομο το οποίο πάσχει από κοιλιοκάκη δεν ανέχεται να καταναλώνει τρόφιμα τα οποία περιέχουν γλουτένη, δηλαδή παρουσιάζει δυσανεξία στην γλουτένη . Η γλουτένη είναι πρωτεΐνη που βρίσκεται στο σιτάρι, κριθάρι, βρόμη και σίκαλη. Πρόκειται λοιπόν για μια εφ’ όρου ζωής πάθηση και είναι πιθανό να εμφανίσει επιδράσεις σε όλο το σώμα του ατόμου.
Η αντίδραση του οργανισμού είναι η παραγωγή αντιγλιαδικών αντισωμάτων. Αυτό προκαλεί την καταστροφή του εσωτερικού τμήματος του λεπτού εντέρου, εμποδίζοντας την φυσιολογική πέψη και απορρόφηση των τροφών.
Συμπτώματα
Τα συμπτώματα είναι πιθανό να εκδηλωθούν ή και όχι στο πεπτικό σύστημα. Τα γενικά συμπτώματα περιλαμβάνουν:
- χρόνια διάρροια
- αδυναμία ανάπτυξης σε παιδιά
- κούραση
- κόπωση
- αδυναμία στις αρθρώσεις
- ψυχιατρικές διαταραχές πχ άγχος κατάθλιψη
Η διάρροια, είναι χαρακτηριστικό σύμπτωμα της κοιλιοκάκης. Συνήθως είναι ωχρή, ογκώδης. Επιπλέον συμπτώματα είναι:
- ο κοιλιακός πόνος
- το πρήξιμο γύρω στην κοιλιακή χώρα (λόγω παραγωγής εντερικών αερίων)
- κράμπες.
Λόγω της καταστροφής του τοιχώματος του λεπτού εντέρου, ενδέχεται τα άτομα να εμφανίσουν ένα βαθμό δυσανεξία στην λακτόζη. Η σοβαρή μορφής κοιλιοκάκη, εκδηλώνεται με συμπτώματα όπως εμετοί, ίλιγγος, απώλεια βάρους ή αδυναμία αύξησης βάρους (κυρίως σε παιδία) και χρειάζεται τακτική παρακολούθηση από τον θεράποντα ιατρό.
Να τονιστεί πως τα συμπτώματα εκδηλώνονται διαφορετικά σε κάθε άνθρωπο.
Ένα από τα σοβαρότερα συμπτώματα είναι η δυσαπορρόφηση των θρεπτικών συστατικών, όπως τα μέταλλα και τις λιποδιαλυτές βιταμίνες A, D,E,και K.
- Η αδυναμία του εντέρου στην απορρόφηση και πέψη των τροφών προκαλεί την απώλεια βάρους, την εμφάνιση πολλών θρεπτικών ελλείψεων και την εκδήλωση συμπτωμάτων, όπως είναι η κούραση.
- Λόγω διατροφικών ελλείψεων τα άτομα είναι πιθανό να αναπτύξουν αναιμία με τους εξής τρόπους: η δυσαπορρόφηση του σιδήρου μπορεί να προκαλέσει σιδηροπενική αναιμία, ανεπάρκεια σιδήρου, και φυλλικού οξέος και η δυσαπορρόφηση Β12 μπορεί να οδηγήσει σε εμφάνιση και εκδήλωση μεγαλοβλαστικής αναιμίας.
- Η κοιλιοκάκη συχνά συνδέεται με ανάπτυξη της βακτηριακής μικροχλωρίδας του λεπτού εντέρου και είναι πιθανό το άτομο, ενώ βρίσκεται σε θεραπεία, να εμφανίσει δυσαπορρόφηση ή να την επιδεινώσει.
Διατροφική αντιμετώπιση
Δεν υπάρχει φαρμακευτική αγωγή που να βελτιώνει τα συμπτώματα της κοιλιοκάκης, καθώς και να περιορίσει την βλάβη του εντέρου όταν εκτεθεί στην γλουτένη.
Για τον λόγο αυτό, η θεραπεία στρέφεται κυρίως στην διατροφική αποκατάσταση όλων αυτών των διατροφικών ελλείψεων, καθώς και βελτίωσή και ανακούφιση από τα συμπτώματα.
Ο ασθενής, καλό θα ήταν να ακολουθήσει δίαιτα ελεύθερης γλουτένης, φυσικά με την σωστή καθοδήγηση ενός διαιτολόγου-διατροφολόγου. Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, η γλουτένη είναι πρωτεΐνη που βρίσκεται σε κριθάρι, σιτάρι, βρόμη και σίκαλη. Συστατικά που τα περισσότερα τρόφιμα παρασκευάζονται από αυτά όπως πχ το ψωμί, τα δημητριακά, ζυμαρικά, διάφορες ζύμες, κ.α. Η διαιτολογική καθοδήγηση είναι πολύ σημαντική για να ενημερωθεί ο ασθενής για το ποια τρόφιμα/φαγητά περιέχουν γλουτένη, ποια είναι ασφαλή προς κατανάλωση και ποια όχι. Αντίθετα, η μη-ακολούθηση του συγκεκριμένου διατροφικού πρωτοκόλλου, είναι πιθανό να προκαλέσει άμεση υποτροπή στο άτομο.
Στόχος της δίαιτας χωρίς γλουτένη είναι:
- Η μείωση των συμπτωμάτων κυρίως της διάρροιας, και του μετεωρισμού.
- Βελτίωση συμπτωμάτων όπως κούραση, κόπωση.
- Να επιτευχθεί η διατήρηση ενός υγιούς σωματικού βάρους.
- Διατροφική αποκατάσταση των ελλείψεων σε θρεπτικά συστατικά που εμφανίζει το άτομο μειώνοντας τα τρόφιμα που περιέχουν γλουτένη.
- Βελτίωση μορφολογίας του λεπτού εντέρου, δηλαδή μεταφορά όσο το δυνατόν στην φυσιολογική κατάσταση των λαχνών.
Σημείο προσοχής!
Αρκετές είναι οι φορές που η γλουτένη είναι ‘’κρυμμένη’’ σε ορισμένα τρόφιμα! Κίνδυνος υπάρχει κυρίως όταν το άτομο καταναλώνει το γεύμα του έξω και δεν το έχει παρασκευάσει το ίδιο. Για τον παραπάνω λόγο, τα άτομα που έχουν κοιλιοκάκη καλό θα ήταν να:
- Αποφεύγουν τρόφιμα τα οποία είναι παρασκευασμένα με τρόφιμα που περιέχουν γλουτένη, και μαγειρεμένα στο ίδιο λάδι, το οποίο έχει χρησιμοποιηθεί για το τσιγάρισμα άλλων τροφών.
- Τρόφιμα που είναι βρασμένα στο ίδιο νερό που έβρασαν τρόφιμα με γλουτένη.
- Διαβάζει την ετικέτα τροφίμων πολύ προσεκτικά και να μην επιλέγει τρόφιμα τα οποία περιέχουν κάποιο από τα ακόλουθα: σπόρους δημητριακών, σταθεροποιητές, άμυλο, ενισχυτές γεύσης.
- Να δίνει μεγάλη προσοχή στα τηγανιτά τρόφιμα και στα τρόφιμα σχάρας, τα οποία καταναλώνονται εκτός σπιτιού, καθώς είναι πιθανόν να περιέχονται πάνω σε αυτά γλουτένη από προηγούμενο φαγητό.
Τέλος, τα άτομα με κοιλιοκάκη δεν χρειάζεται να νιώθουν απομονωμένοι από το υπόλοιπο κοινωνικό σύνολο. Μέσω της συνεργασίας με έναν διαιτολόγο, διατροφολόγο, θα είναι σε θέση να γνωρίζουν τι είναι καλό να καταναλώνουν και τί όχι τόσο καλό.
