Εφηβεία και Ελευθερία- γράφει η Θεοδώρα Καββαδία – Ανθρωπιστική Εκπαιδευτικός & Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας.
«Δεν ελπίζω τίποτα, δεν φοβάμαι τίποτα, είμαι λεύτερος…
και είμαι έφηβος!»
Την περίφημη αυτή φράση και για πολλούς, επαναστατική έως και σκανδαλιστική, είδα πρόσφατα τυπωμένη σε ένα t-shirt ενός έφηβου αγοριού, με το όνομα Μαλίκ. Ο Μαλίκ είναι μαθητής σε ένα δημόσιο Λύκειο στη Λυών της Γαλλίας, στη ταινία : Once in a life time (Les héritiers, 2014), με την σκηνοθετική ματιά της Marie-Castille Mention-Schaar. Η φράση αυτή με τα λευκά ελληνικά γράμμματα, με οξείες και περισπωμένες, ξεχωρίζει πάνω στο μαύρο φόντο της μπλούζας και στην σκούρα επιδερμίδα του Μαλίκ, με τη Σουδανική καταγωγή και την μουσουλμανική θρησκεία, να συμπληρώνει την ταυτότητά του. Φαίνεται όμως η φράση αυτή να είναι εκεί από δική του επιλογή, ίσως από τις ελάχιστες που μπορεί να κάνει, σε μία κοινωνία που τον περιθωριοποιεί και σε μια οικογενειακή «φωλιά», που τον προστάζει να διαιωνίσει της αξίες και της πεποιθήσεις της.
Αυτή την υπαρξιακή αναζήτηση και πάλη, εξέφρασε με την φράση αυτή και ο «δικός μας» Νίκος Καζαντζάκης, στο περίφημο έργο του «Ασκητική». Αλλά και ο πρώτος εκφραστής της, που ήταν ο κυνικός φιλόσοφος Δαιμώνακτος τον 2ο αιώνα μ.Χ. . Υποστηρικτής της προσωπικής ευτυχίας του ατόμου, μέσα από την αμφισβήτηση των κοινωνικών προσταγμάτων.
Άραγε λοιπόν η «κυνική» προέλευση της φράσης αυτής είναι που την κάνει τόσο ελκυστική στον έφηβο Μαλίκ; Η δυνατότητα δηλαδή που του δίνει να εκφραστεί «κυνικά». Αν ναι τι σημαίνει αυτό γι’αυτόν;
Πολλές φορές ο χαρακτηρισμός «κυνικός», έχει συνδεθεί με αυτόν που εκφράζεται «ωμά», «σκληρά», «χωρίς ευαισθησία, ευγένεια ή ευπρέπεια». Άραγε τι από όλα αυτά ισχύει για τον Μαλίκ; Υπάρχει για αυτόν «συναίσθημα» πίσω από την «κυνικότητα» της φράσης που επέλεξε να «φοράει»; Αν ναι ποιο ή ποια; Τι μπορεί άραγε να σημαίνει γι’αυτόν φόβος; Τι ελπίδα και τι ελευθερία στην εφηβεία;
Έχοντας την μεγάλη ευκαιρία και ευλογία, να αποκτήσω εμπειρία στην συμβουλευτική εξαρτημένων, περιθωριοποιήμενων εφήβων και των οικογενειών τους, έχω να δηλώσω την βαθιά μου πεποίθηση:
Η ελευθερία προϋποθέτει, «δέσμευση», ίσως και «εξάρτηση» από έναν φόβο.
Προϋποθέτει όμως πάνω από όλα την προσωπική αναζήτηση και ελπίδα, έτσι ώστε το άτομο να έρθει σε επίγνωση των «δεσμών» του, των φόβων του.
Η εφηβεία είναι ίσως η πιο σπουδαία, θαυμαστή και «αναγεννησιακή» περίοδος της ζωής μας. Είναι εκείνη η περίοδος που ο πειραματισμός με τα άκρα, έρχεται να φέρει σταδιακά την επίγνωση, την αυτογνωσία, την αγάπη και την πεποίθηση στην αξία του εαυτού. Φυσικά μέσα από την επίπονη και άκρως «κυνική» διαδικασία της αμφισβήτησης. Μια διαδικασία, που έρχεται να συναντήσει την καρτεσιανή θεώρηση…
«(αμφισβητώ), άρα σκέφτομαι, άρα υπάρχω»
Η διαδικασία και το στάδιο αυτό δεν θα έρθει φυσικά σε ένα «τέλος», χωρίς συμπορευτές και συνοδοιπόρους. Για πρώτη φορά, δεν μπορούν να είναι οι αρχικοί φροντιστές αυτοί. Οι συνοδοιπόροι είναι οι μικροί «θεοί». Ο έφηβος νιώθει την βαθύτατη ανάγκη να τους ανακαλύψει μόνος του, να μιμηθεί και να ακολουθήσει. Μέσα από αυτούς ο έφηβος «δανείζεται» στοιχεία και τα διαμορφώνει έτσι ώστε, να κουμπώνουν στην εσωτερική «βάση». Εκείνη που έχει ήδη αποκτήσει από το στενό περιβάλλον του. Είναι όλοι εκείνοι που θα του χαρίσουν ένα πρωτόγνωρο συναίσθημα, που θα του πουν κάτι ενδιαφέρον, που θα μοιραστούν μαζί του έναν σκοπό, μία αποστολή ζωής.
Και οι γονείς, οι φροντιστές, που είναι μέσα σε όλο αυτό;
«Πανταχού παρόντες», τολμώ να πω. Άγρυπνοι και κυρίως σιωπηλοί παρατηρητές! Προστάτες που εξακολουθούν να τους φροντίζουν. Τους ρωτούν, τους ακούν, ζητούν τη βοήθεια ειδικών, εμπνέονται και εμπνέουν τους «έφηβους εξερευνητές» με τις ομορφιές της ζωής!
Επικοινωνία με τον συντάκτη
