Γιόγκα και Αυτισμός: Πώς και γιατί λειτουργεί; Γράφει η Αγγελική Καραντώνη.
Λίγα λόγια για τον Αυτισμό
Ο Αυτισμός, ή το φάσμα του Αυτισμού, ή αλλιώς οι Διαταραχές Αυτιστικού Φάσματος (ΔΑΦ):
Ένα σύνολο νευρο-αναπτυξιακών διαταραχών, που σύμφωνα με το Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών DSM-5 της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρίας APA, χαρακτηρίζονται από:
1. δυσκολίες στην κοινωνική επικοινωνία και την κοινωνική αλληλεπίδραση
2. περιορισμένες ή/ και επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές, ενδιαφέροντα και δραστηριότητες.
Ο όρος «φάσμα» αναφέρεται στο μεγάλος εύρος των δεξιοτήτων και δυσκολιών, της λειτουργικότητας και των συμπτωμάτων που εκδηλώνονται και που είναι μοναδικά για το κάθε άτομο.
Αυτό σημαίνει ότι μερικά παιδιά επικοινωνούν (φαινομενικά) κανονικά, μερικά έχουν περιορισμένο λόγο, ενώ άλλα μπορεί να μην μιλούν καθόλου. Ο δείκτης νοημοσύνης και το είδος των συμπεριφορών επίσης διαφέρουν.
Ένα σύνολο παρεμβάσεων περιγράφονται ως βοηθητικές. Η φαρμακευτική αγωγή, η εκπαίδευση γονέων, οι ειδικές θεραπείες παιδιών (Λογοθεραπεία, Εργοθεραπεία, Ειδική Διαπαιδαγώγιση). Όλα με σκοπό την ανάπτυξη και βελτίωση των κοινωνικών δεξιοτήτων, του λόγου και της επικοινωνίας, της προσοχής και της συμπεριφοράς. Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες, η πρακτική της Γιόγκα μπορεί να είναι σημαντικά ωφέλιμη στα άτομα με ΔΑΦ.
Γιατί βοηθά η Γιόγκα;
Αυτό που ήδη γνωρίζουμε για τη Γιόγκα είναι ότι πρόκειται για μια πρακτική που προσφέρει αλλαγές στην ψυχολογία και φυσιολογία του οργανισμού. Μέσα από την επίγνωση της αναπνοής (pranayama), στάσεις (asanas) και γνωστικές διαδικασίες (χαλάρωση και διαλογισμός). Παράλληλα, καλλιεργείται η Ενσυνειδητότητα (Mindfulness) η οποία, σύμφωνα με έρευνες, βοηθά στην χαλάρωση του σώματος και την ηρεμία του μυαλού σε άτομα με άγχος, στρες και κατάθλιψη. Μάλιστα, η βελτιωμένη σωματική και ψυχική κατάσταση εκδηλώνεται σε σύντομο χρονικό διάστημα (έρευνες το εντοπίζουν μετά από 8 εβδομάδες).
Πώς βοηθά τα άτομα με ΔΑΦ;
Σύμφωνα με την Shawnee Thornton Hardy, η οποία έχει δημιουργήσει το δομημένο και ευφάνταστο πρόγραμμα Yoga for Autism and Special Needs, οι τομείς που βοηθούνται είναι πολλαπλοί. Οι βασικότεροι περιγράφονται παρακάτω.
Αυτοέλεγχος.
Μέσα από συγκεκριμένες αναπνοές και στάσεις τα παιδιά με δυσκολίες στην αισθητηριακή επεξεργασία μαθαίνουν σταδιακά πώς να ρυθμίζουν μόνα τους το επίπεδο διέγερσης τους. Παράλληλα, μαθαίνουν να προσηλώνονται και να διατηρούν την προσοχή τους και να αποκτούν επίγνωση του σώματος τους, κάτι το οποίο τονώνει την αυτοπεποίθηση, καθώς νιώθουν πως έχουν καλύτερο έλεγχο του εαυτού και του κόσμου γύρω τους.
Κοινωνικές δεξιότητες, επικοινωνία και λόγος.
Μέσα από τα παιχνίδια γιόγκα τα παιδιά αναπτύσσουν την κοινωνική επικοινωνία, την εναλλαγή σειράς και δεξιότητες μνήμης, μίμησης και προσοχής. Παράλληλα καλλιεργείται η φαντασία, μαθαίνουν να μπαίνουν στη θέση του άλλου, να αλληλεπιδρούν με συνομηλίκους και να αναπτύσσουν φιλίες. Η χρήση οπτικών βοηθημάτων, στρατηγικών οπτικοποίησης και προφορικής έκφρασης εμπλουτίζουν το λεξιλόγιο και εμβαθύνουν την κατανόηση του λόγου.
Αναγνώριση και έκφραση του συναισθήματος.
Μέσα από τις αναπνοές, τα παιδιά απελευθερώνονται από τα συναισθήματα θυμού, άγχους και έντασης και νιώθουν πιο ήρεμα. Αυτό οδηγεί στη μείωση των αρνητικών συμπεριφορών “acting out” και στην αύξηση των θετικών συμπεριφορών.
Ακαδημαϊκές δεξιότητες.
Μέσα από εικόνες, αναπνοές και στάσεις ενισχύεται η συγκέντρωση, διευρύνεται η προσοχή και ως εκ τούτου βελτιώνονται οι δεξιότητες ακουστικής κατανόησης και μάθησης. Ταυτόχρονα δημιουργείται μια κατάσταση ηρεμίας, μέσα από την οποία τα παιδιά είναι πιο ικανά να επεξεργαστούν, να αφομοιώσουν και να αποθηκεύσουν νέες πληροφορίες.
Οφέλη σε σωματική κατάσταση, λεπτή και αδρή κίνηση.
Η σταθερή πρακτική της γιόγκα βελτιώνει επίσης τον ύπνο, τον μεταβολισμό, ενδυναμώνει το ανοσοποιητικό και το λεμφικό σύστημα, αυξάνει τον μυϊκό τόνο και τη ευλυγισία.
Κλείνοντας, είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι η Γιόγκα δεν υποκαθιστά καμία θεραπευτική παρέμβαση, ενώ για να απολαύσει κανείς τα οφέλη της χρειάζεται σταθερή πρακτική και συνέπεια.
