Θέατρο, Ναρκισσισμός & Κακοποίηση – Κίρκη Καραλή

theatro-kakopoiisi-narkissismos-karali

Θέατρο, Ναρκισσισμός & Κακοποίηση – γράφει η Κίρκη Καραλή – Σκηνοθέτις.

Με ρώτησε η Αγγελική πώς γίνεται ο “τρυφερός κόσμος του θεάτρου” να είναι τόσο κακοποιητικός.

Ο κόσμος του θεάτρου δεν είναι ούτε τρυφερός, ούτε κακοποιητικός.

Άνθρωποι του θεάτρου, ανεξαρτήτως γενιάς, είναι τρυφεροί, προστατευτικοί, γενναιόδωροι, δοτικοί και άλλοι άνθρωποι είναι κακοποιητές, εξουσιαστικοί, τοξικοί, χειριστικοί, βίαιοι. Συχνότατα δε, οι τελευταίοι, έχουν την ικανότητα να μοιάζουν υπέροχοι σε ένα πρώτο επίπεδο επαφής και απαίσιοι σε ένα δεύτερο. Εκεί, ίσως, διαφέρει το θέατρο από άλλους κλάδους. Ότι οι ηθοποιοί έχουν την ικανότητα να παίζουν εξίσου καλά και τους δύο αυτούς ρόλους ταυτόχρονα. Ο κακός εαυτός του ίδιου ανθρώπου μπορεί να σε απομακρύνει δηλητηριάζοντάς σε και ο καλός να σε τραβάει πίσω προσφέροντάς σου μια ευκαιρία εργασίας την οποία δύσκολα μπορείς να αρνηθείς (π.χ. για λόγους ανέλιξης ή οικονομικούς).

Οι λεγόμενοι “παράγοντες” του χώρου (διευθυντές, παραγωγοί, σκηνοθέτες, θιασάρχες, πρωταγωνιστές) έχουν, λόγω θέσης εξουσίας, περισσότερες πιθανότητες να γίνουν οι “κακοί” της υπόθεσης.

Το “σύστημα” του χώρου έχει δεχθεί ότι πρέπει να σέβεται τη γνώμη τους χωρίς να μπαίνει σε λεπτομερείς εξηγήσεις. Για παράδειγμα, ένας σκηνοθέτης μπορεί να προτείνει καλοπροαίρετα έναν ηθοποιό στον παραγωγό κι ο παραγωγός να πει “όχι” χωρίς να ξέρει ο πρώτος τους λόγους. Οι λόγοι μπορεί να είναι, ας πούμε, σεξουαλικοί. Μια κοπέλα, σε προηγούμενη “ευκαιρία” που της δόθηκε, να μην συναίνεσαι στις ορέξεις του παραγωγού… Αλλάξτε, λοιπόν, σε αυτό το μοτίβο το πόστο του κάθε “θεατρανθρώπου” και πάμπολες παραλλαγές θα προκύψουν.

Ο ναρκισσισμός (έμφυτος ή επίκτητος, λανθάνων ή όχι)

είναι αναπόφευκτο χαρακτηριστικό της φύσης του καλλιτέχνη.

Αλλιώς κανείς δεν θα τολμούσε να εκθέσει τον εαυτό και το έργο του στον κόσμο. Όλοι μας έχουμε το θάρρος της έκθεσης αυτής και όλοι μας επιθυμούμε το χειροκρότημα. Κοινώς, αποζητάμε αποδοχή και αγάπη. Όποιος μας αρνείται αυτά τα δύο μπαίνει στην κατηγορία “εχθρός”, η οποία βεβαίως έχει κλίμακα.

Ένας κριτικός που γράφει κακά πραγματάκια για εμάς είναι “μ@λ@κ@ς” που δεν κατάλαβε το έργο μας. Ένας θεατής που δεν του αρέσαμε είναι το ίδιο. Μια ηθοποιός που δε λέει σε όλα “ναι” στον σκηνοθέτη της είναι “χαζή” γιατί δεν ξέρει “τι χάνει”. Το “ΟΧΙ” δεν είναι εύκολα αποδεκτό στο χώρο αυτό. Και πάντοτε έχει συνέπειες. Κολοσσιαίο πρόβλημα που χρήζει σίγουρα ψυχοθεραπευτικών λύσεων και υψηλότερο επίπεδο επαγγελματισμού από κάθε πλευρά. Ναι, δεν είναι όλοι ίδιοι, ούτε σ’ αυτόν τον χώρο, ούτε πουθενά, το ξέρω…

Συγχρόνως, για μεγάλο μέρος των ηθοποιών, οι τοξικές κακοποιητικές σχέσεις που είχαν με δασκάλους και σκηνοθέτες τους στο παρελθόν, έχουν γίνει δεύτερη φύση τους.

Αισθάνονται πως κι οι ίδιοι πρέπει να έχουν την ίδια τακτική για να φέρουν ένα καλό αποτέλεσμα στη δουλειά. Να είναι κακοποιητές με κάθε ευκαιρία. Αν τέτοιας ποιότητας ηθοποιούς τους σκηνοθετεί ένας πιο πράος και υπομονετικός άνθρωπος, έχουν να λένε πως δεν είναι “ισχυρογνώμων/τελειομανής/αποφασιστικός” κλπ.

Πως είναι “φλώρος” ο ευγενής και “μυθοποιημένος” ο αγενής.

Έχουν συνδέσει δηλαδή τη βίαιη συμπεριφορά με το καλό αποτέλεσμα.

Επιζητούν το ξύλο για να γίνουν άλογα κούρσας. Κι αν ο γλυκός τους σκηνοθέτης δεν τους δίνει τέτοια πατήματα, βγάζουν την τοξικότητά τους στους συμπαίκτες τους, στους ηθοποιούς (πάνω στην πρόβα, μέσα στο καμαρίνι, την ώρα της παράστασης).

Είμαστε ένα τοξικό σύστημα.

Μπορεί να μην είμαστε όλοι έτσι αλλά, στα δεκαπέντε χρόνια που δουλεύω, δεν έχω υπάρξει ποτέ στο πλαίσιο δουλειάς που να μη συνέβη να είναι εκεί τουλάχιστον ΕΝΑΣ τέτοιος άνθρωπος. Γι’ αυτό μας λέω “σύστημα”. Γιατί μπορεί οι δέκα να μην είναι, αλλά ο ένας είναι. Και αναγκαστικά η δημιουργία μιας παράστασης απαιτεί τη συνεργασία ενός ενιαίου συστήματος ανθρώπων, ενός οργανισμού που κινείται ομαδικά και συντονισμένα προς έναν στόχο.

Ίσως η ευαισθησία για τους αδύναμους μιας ομάδας, η υπομονή, η προσπάθεια κάποιων να βάλουν πίσω τον εαυτό τους προς όφελος του συνόλου, η ανοχή πολλές φορές… ίσως όλα αυτά τα χαρακτηριστικά των ανθρώπων που παλεύουν απέναντι στον έναν “κακό” να είναι αυτή που τελικά νικάει και δίνει την αίσθηση ενός “ΤΡΥΦΕΡΟΥ ΧΩΡΟΥ”.

Αξίζει, όμως, πραγματικά, αυτή η ψυχολογική (ή και όχι) κακοποίηση για ένα αποτέλεσμα που θα έπρεπε να προκύπτει με την χαρά που συμβαίνει ένα αυτοσχέδιο ομαδικό παιχνίδι στην πυλωτή μιας πολυκατοικίας; (Ναι, η δουλειά μας έχει τα “μαθηματικά” της, τις τεχνικές της και προϋποθέτει σπουδές, διαρκή εγρήγορση και σεβασμό, κοινώς: επαγγελματισμό. Αλλά όλοι ξέρουμε ότι αυτό που στο τέλος επιδιώκουμε είναι τον αυθορμητισμό και την ομορφιά που έχει ένα παιδάκι τη στιγμή που παίζει με τις κούκλες του δίνοντας τους ρόλους.)

Η απάντηση είναι: ΟΧΙ, δεν αξίζει για κανέναν λόγο αυτή η κακοποίηση.

Δεν αξίζει προς όφελος κανενός απώτερου στόχου. Κανένας ηθοποιός δεν θα αποδώσει καλύτερα αν βιαστεί ψυχολογικά. Και κανένας ηθοποιός δεν θα κλείσει το στόμα του όταν εκβιαστεί. Όλοι είχαν και έχουν τον κύκλο τους που ήξερε και ξέρει τις φήμες που πάντοτε συνόδευαν κάποια ονόματα.

Μακάρι μ’ ένα καλό πρώτο …σκούπισμα να φύγει το μεγαλύτερο μέρος (αν όχι όλο) της νοσηρότητας αυτού του χώρου. Και από ‘δω και πέρα, να φροντίσουμε να διατηρείται όσο πιο καθαρός γίνεται. Και να πάρουν σειρά και οι υπόλοιποι δυσώδεις – και ανέγγιχτοι λόγω των ισχυρών κυκλωμάτων τους – κλάδοι.

Υ.Γ. «Γερό στομάχι» θα πρέπει να έχει ένας χειρουργός και ένας ιατροδικαστής. Δεν πρέπει να είναι προαπαιτούμενο για κάποιο παιδί που θέλει να σπουδάσει θέατρο. Ας τελειώνουμε και μ’ αυτή τη φράση.

Επικοινωνία με τον συντάκτη