Τι είναι η λογοθεραπεία; – Αγγελική Καραντώνη

Τι είναι η λογοθεραπεία; Τι κάνει ο Λογοθεραπευτής; Τι είναι ο αυτισμός;
Γράφει η Λογοθεραπεύτρια, Αγγελική Καραντώνη.

Τι ακριβώς κάνει ο Λογοθεραπευτής;

Πολλοί γονείς αναρωτιούνται τι είναι η Λογοθεραπεία. Ο Λογοθεραπευτής παρέχει βοήθεια σε παιδιά, έφηβους και ενήλικες που έχουν ανάγκες σε επίπεδο λόγου και επικοινωνίας.

Συγκεκριμένα, οι ανάγκες αυτές αφορούν σε:

• δυσκολία στη ροή του λόγου (τραυλισμός)
• δυσκολία στην εκφορά του λόγου (άρθρωση, φωνολογία, δυσπραξία)
• δυσκολία στην έκφραση (τήρηση γραμματικών και συντακτικών κανόνων για τη σύνθεση προτάσεων, δομημένη έκφραση σκέψεων και ιδεών)
• δυσκολία στην κατανόηση (προσοχή,  ακουστική επεξεργασία, κατανόηση εννοιών, μνήμη)
• δυσκολία στην κατάλληλη χρήση του λόγου (μη λεκτική επικοινωνία, κοινωνικές δεξιότητες, δεξιότητες συζήτησης)

Είναι δύσκολο να παραδεχτώ ότι το παιδί μου έχει πρόβλημα. Είναι κι άλλοι σαν εμένα;

Τη δυσκολία αυτή τη συναντάμε συχνά.
Η χρονική στιγμή που θα επιλέξει ο γονιός να απευθυνθεί στο ειδικό παίζει θεμελιώδη ρόλο στην εξέλιξη του παιδιού.
Είναι φυσιολογικό να φοβάται ένας γονιός για το τι επιφυλάσσει το μέλλον.
Είναι όμως σημαντικό να καταλάβει πόσο πολύ θα βοηθηθεί το παιδί, αλλά και οι ίδιοι, μέσα από τη θεραπευτική διαδικασία.
Εάν ένας γονιός παρατηρεί στο παιδί του κάτι που τον προβληματίζει, τότε η επίσκεψη στον ειδικό είναι κάτι αγχωτικό. Αυτό συμβαίνει γιατί δεν ξέρει τι θα ακούσει.
Αυτό που θα ακούσει είναι είτε ότι το παιδί χρειάζεται βοήθεια, είτε όχι.
Το να μένει αναπάντητο το ερώτημα για το αν το παιδί έχει δυσκολία που παρεκκλίνει από το φυσιολογικό, και να μένει με αυτή την αγωνία είναι πιο δύσκολο.
Όσοι γονείς απευθύνονται έγκαιρα σε ειδικό με τα ερωτήματα και τις ανησυχίες τους ανακουφίζονται καθώς το παιδί επωφελείται από τη τη βοήθεια που του αναλογεί, αλλά και οι ίδιοι, έχοντας ενημερωθεί για την πραγματικότητα, μαθαίνουν πώς μπορούν να βοηθήσουν.

Πώς γίνονται οι συναντήσεις στη λογοθεραπεία;

Οι συναντήσεις της Λογοθεραπείας είναι συνήθως διάρκειας 45 λεπτών.
Βασική συνθήκη για τη συνεδρία είναι να νιώθει το παιδί ότι βρίσκεται σε ένα  περιβάλλον εμπιστοσύνης, ασφαλές, όπου δεν υπάρχει κριτική, είναι ευχάριστο και περνά καλά!
Αυτό εξασφαλίζεται καθώς, μετά την αξιολογητική φάση, ο Λογοθεραπευτής έχει θέσει τους θεραπευτικούς στόχους, έχει κατανοήσει τις ανάγκες και τα θέλω του παιδιού, έχει διερευνήσει τι του αρέσει και ποια παιχνίδια προτιμά.
Η κάθε συνεδρία λογοθεραπείας διαμορφώνεται μαζί με το παιδί μέσα από ένα οπτικοποιημένο πρόγραμμα και έτσι εκείνο γνωρίζει και κατανοεί τι θα ακολουθήσει, υπάρχει προβλεψιμότητα και είναι πιο ικανό στο να μεταβεί από τη μια δραστηριότητα στην επόμενη.
Πως θέτουμε στόχους στη λογοθεραπεία:
Οι θεραπευτικοί στόχοι δουλεύονται μέσα από παιχνίδια ευχάριστα, που αρέσουν στο παιδί, διατηρώντας έτσι το κίνητρο για συνεργασία και εξέλιξη σε υψηλά επίπεδα.
Για τη γενίκευση των νέων δεξιοτήτων είναι σημαντική η συμβολή των γονέων, οι οποίοι θα βοηθήσουν να τις ενσωματώσει στην καθημερινότητα.

Μπορεί ο γονιός να είναι παρών στις συναντήσεις λογοθεραπείας;

Στο αρχικό στάδιο της παρέμβασης, το παιδί καλείται να έρχεται στις συνεδρίες μόνο του.
Σκοπός αυτού είναι να δημιουργηθεί μια σχέση εμπιστοσύνης ώστε να νιώθει το παιδί ευχάριστα και μέσα από το παιχνίδι και την αλληλεπίδραση με τη θεραπεύτρια να γνωριστούν, να περνούν όμορφα.
Αυτό θέτει τις βάσεις για να βοηθηθεί το παιδί, να επενδύσει στη θεραπευτική διαδικασία της λογοθεραπείας, χωρίς ωστόσο να νιώθει ότι έχει “πρόβλημα”.
Σε μια δεύτερη φάση, ο γονιός καλείται να είναι παρών στις συνεδρίες με σκοπό να παρακολουθήσει και να συμμετάσχει στη θεραπευτική διαδικασία.
Αυτό είναι ένα πολύ σημαντικό στάδιο, καθώς του δίνεται η δυνατότητα να κατανοήσει σε βάθος τόσο τις ανάγκες του παιδιού, αλλά και να εκπαιδευτεί βιωματικά στο πως μπορεί ο ίδιος να συμβάλλει στην εξέλιξη του παιδιού του, τόσο κατά τη διάρκεια της συνεδρίας, όσο και στην καθημερινότητα.

Τι είναι ο Αυτισμός;

Δεν υπάρχει ένα συγκεκριμένο είδος Αυτισμού.
Ο Αυτισμός, ή οι Διαταραχές Αυτιστικού Φάσματος (ΔΑΦ) αναφέρονται σε ένα εύρος συμπεριφορών που χαρακτηρίζονται από δυσκολίες σε επίπεδο κοινωνικών δεξιοτήτων, λόγου, μη λεκτικής επικοινωνίας, με την εμφάνιση στερεοτυπιών.
Ο Αυτισμός είναι μια αναπτυξιακή διαταραχή με ευρύ φάσμα, που σημαίνει ότι στο κάθε άτομο εκδηλώνεται με διαφορετικές δυνατότητες και αδυναμίες.
Ο τρόπος με τον οποίο τα άτομα με αυτισμό σκέφτονται, μαθαίνουν και επιλύουν προβλήματα διαφέρει.
Μερικοί άνθρωποι με ΔΑΦ χρειάζονται μεγάλη υποστήριξη στην καθημερινότητα τους, ενώ άλλοι χρειάζονται λιγότερη υποστήριξη και είναι ικανοί να ζήσουν αυτόνομα.

Η εξέλιξη του Αυτισμού επηρεάζεται από γενετικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες και συχνά συνοδεύεται από αισθητηριακές ευαισθησίες και ιατρικά θέματα όπως γαστρεντερικά προβλήματα, κρίσεις ή διαταραχές ύπνου, καθώς και ζητήματα ψυχικής υγείας όπως άγχος, κατάθλιψη ή/και διάσπαση.

Τα αρχικά σημάδια του Αυτισμού εμφανίζονται συνήθως μεταξύ 2 και 3 ετών και μελέτες έχουν δείξει ότι η πρώιμη παρέμβαση οδηγεί στη θετική εξέλιξη της μετέπειτα ζωής του ατόμου.

Υπάρχει στιγματισμός στα παιδιά με Αυτισμό;

Ο στιγματισμός συμβαίνει όταν κάποιοι άνθρωποι νιώθουν κατώτεροι, ντρέπονται και απομονώνονται επειδή διαφέρουν από τους άλλους.
Σύμφωνα με μερικές έρευνες, ο φόβος της “ταμπέλας” μπορεί να λειτουργήσει στις οικογένειες ως ανασταλτικός παράγοντας στο να αναζητήσουν διάγνωση και βοήθεια για το παιδί τους, στη συμμετοχή τους σε κοινωνικά δρώμενα και στο να απολαμβάνουν την ίδια ποιότητα ζωής με τους άλλους.
Ωστόσο ο στιγματισμός στις μέρες μας δεν είναι όπως ήταν. Πλέον οι περισσότεροι έχουν απορρίψει το στερεότυπο ότι το να είσαι “κακός γονιός” προκαλεί αυτισμό.

Πολλοί γονείς πια αναφέρουν πως, ενώ αρχικά ανησυχούσαν για τον στιγματισμό ως αποτέλεσμα της διάγνωσης του παιδιού τους, η ίδια η διάγνωση ήταν χρήσιμη στη διεύρυνση της κατανόησης των άλλων αλλά και στην καλύτερη προσαρμογή (των άλλων) απέναντι στις δυσκολίες του παιδιού.

Η ταμπέλα του Αυτισμού.

Η “ταμπέλα” του αυτισμού λοιπόν, είναι ικανή στο να μειώσει τον στιγματισμό, καθώς παρέχει μία νευρολογική επεξήγηση και δικαιολογεί τις μη-τυπικές συμπεριφορές του παιδιού. Το παιδί δε φταίει για την “προβληματική” συμπεριφορά του οπότε η επίκριση προς αυτό μειώνεται.

Μάλιστα, υπάρχει μια θεωρία (attribution theory) που υποστηρίζει πως ο βαθμός στο οποίο ένας παρατηρητής πιστεύει ότι ένα άτομο είναι υπεύθυνο για την αρνητική συμπεριφορά του επηρεάζει τα συναισθήματα και την αντιμετώπιση του προς αυτό. Κατ’ επέκταση, αυτό επηρεάζει την παρουσία στιγματισμού.

Άλλο ένα όφελος της αποδοχής και αποκάλυψης του αυτισμού είναι ότι έτσι δίνεται η ευκαιρία στο παιδί ή τον έφηβο να λάβει την ανάλογη υποστήριξη στο σχολείο, καθώς έτσι είναι ενήμεροι οι εκπαιδευτικοί και οι συμμαθητές του για τις διαφορετικές ανάγκες του.
Έρευνες έχουν δείξει ότι σε έφηβους με αυτισμό, η γνώση της διάγνωσης συνέβαλλε στο να διαμορφώσουν μια θετική εικόνα εαυτού. Μπόρεσαν και αναγνώρισαν τη διαφορετικότητα τους.
Ταυτόχρονα λειτούργησε ως βοηθητική στην καλύτερη κατανόηση εαυτού.
Συυνέβαλλε στην αίσθηση αυτογνωσίας και αυθεντικότητας καθώς τους απελευθέρωσε από το βάρος ότι κρατούν κάτι “κρυφό”.

Συνεπώς, η αποδοχή και αποκάλυψη ότι το παιδί ή ο έφηβος έχει αυτισμό μπορεί να συμβάλλει στη μείωση του στιγματισμού.

Ισχύει ότι όσο μεγαλώνει το παιδί, τα προβλήματα συμπεριφοράς θα μειώνονται;

Πολλές φορές έχουμε ακούσει φράσεις όπως:
“Άστο, είναι μικρό ακόμη.”
“Κι εγώ άργησα να μιλήσω και τα είπα μετά όλα μαζί.”
“Θα μεγαλώσει και θα μάθει.”

Αρμόδιοι να απαντήσουν είναι οι ειδικοί Ψυχικής Υγείας. Πάντοτε ανάλογα με τον τομέα ειδικότητάς τους. Όπως, Λογοθεραπευτής, Ψυχολόγος, Εργοθεραπευτής, Παιδοψυχίατρος, Αναπτυξιολόγος.

Τα παιδιά μεγαλώνοντας, περνούν από αναπτυξιακά στάδια μέσα από τα οποία αλλάζει η συμπεριφορά τους. Είναι κάτι πολύ φυσιολογικό.
Το τι αποτελεί “πρόβλημα” το ορίζει ο ειδικός. Μόνο αυτός έχει την αναγκαία εκπαίδευση και εμπειρία ώστε να αξιολογήσει τι είναι φυσιολογικό και τι παρεκκλίνει από αυτό.
Μια συμπεριφορά που παρεκκλίνει από τη φυσιολογική ανάπτυξη του παιδιού ή του έφηβου δεν ξεπερνιέται από μόνη της.
Τουναντίον, διογκώνεται χωρίς την κατάλληλη παρέμβαση. Σε βάθος χρόνου οι λανθασμένες συμπεριφορές αυτές εγκαθίστανται, με αποτέλεσμα αφενός να είναι πιο δύσκολο να ξεπεραστούν.
Το παιδί/έφηβος στιγματίζεται για τις συμπεριφορές αυτές ως “κακός/προβληματικός” κάτι που αν δεν αντιμετωπίσει, θα το κουβαλά στην ενήλικη ζωή του.

Το παιδί μου θα γίνει ποτέ εντελώς καλά αν κάνει λογοθεραπεία;

Η ταχύτητα και η αποτελεσματικότητα της Λογοθεραπείας επηρεάζεται από τους εξής παράγοντες :

• τις ανάγκες του παιδιού,
• τη χρονική στιγμή που ξεκινά την παρέμβαση,
• πόσος χρόνος έχει περάσει από την εμφάνιση των δυσκολιών πριν τη λογοθεραπεία,
• τη συνέπεια και σταθερότητα της θεραπείας (π.χ. οι συχνές ακυρώσεις των ραντεβού)
• το βαθμό συνεργασίας των γονιών στις υποδείξεις του ειδικού.

Συνεπώς, η λογοθεραπεία έχει τη δυνατότητα να βοηθήσει το άτομο και την οικογένεια του. Ο βαθμός εξαρτάται από τις παραπάνω συνθήκες.

Γράφει η Λογοθεραπεύτρια Αγγελική Καραντώνη.