Διατροφικές διαταραχές: Πως μπορεί η ψυχολογία και η διατροφή να συνδυάζονται και να προκαλέσουν πρόβλημα;
Η Ίρις Καλπούζου – ειδικός σε θέματα ψυχοθεραπείας και διατροφικών διαταραχών, απαντά σε βασικές ερωτήσεις σχετικά με το τι είναι διατροφικές διαταραχές αλλά και τις άλλες δυσκολίες που υπάρχουν στην ψυχολογία και την διατροφή.
Γιατί δεν μπορώ να κάνω δίαιτα;
Πολλές φορές, η προσδοκία και η ελπίδα κάποιου να αδυνατίσει επισκιάζουν τις ρεαλιστικές δυσκολίες που υπάρχουν σε κάθε επιδίωξη απώλειας βάρους. Χωρίς να έχει μάθει κανείς να εξετάζει και να υπολογίζει τις αντοχές του, τις αρνήσεις του, τις γευστικές επιθυμίες του, τις συνθήκες ζωής του, παραμένει στο «θέλω» να αδυνατίσω και «πρέπει» να αδυνατίσω. Επίσης όμως, σκέψου «τι μπορώ και τι αντέχω να πραγματώσω».
Γιατί υποχρεώνεις τον εαυτό σου να επιτελέσεις μία δίαιτα;
Μήπως η προσπάθεια για δίαιτα μπορεί να ξεχειλίσει το ήδη γεμάτο ποτήρι της σωματικής σου κόπωσης;
Αν δεν μπορείς να διαλέξεις ελεύθερα τόσο τις γεύσεις όσο και την ποσότητα τροφής που επιθυμείς, μήπως εντείνει και αυτό με τη σειρα του την ψυχική σου κόπωση;…
Ή μήπως τελικά η ρίζα του προβλήματος “δίαιτα” είναι ψυχογενής και απαιτεί πρώτα την απαραίτητη εσωτερική διεργασία με τον εαυτό σου;
ΤΙΡ:
Σκέψου αν κάνεις δίαιτα επειδή “πρέπει” ή επειδή πραγματικά το θέλεις. Θα ήθελες να κάνεις δίαιτα αν ήσουν σε ένα περιβάλλον όπου θα ένιωθες αγαπητός και αποδεκτός γι’αυτό που πραγματικά είσαι;
Η συναισθηματική υπερφαγία είναι όπως τρως σοκολάτες μετά τον χωρισμό; Είναι πρόβλημα αυτό;
Όταν νιώθουμε δυσάρεστα, επιλέγουμε συχνά την απόλαυση του φαγητού. Είναι το μέσο προκειμένου να μπορέσουμε να “ξεφύγουμε” από μία απογοήτευση ή στεναχώρια.
Η πρόσληψη τροφής, σε απάντηση των διάφορων ψυχολογικών καταστάσεων, ονομάζεται συναισθηματικό φαγητό και είναι διατροφική διαταραχή. Ένα επεισόδιο υπερφαγίας μπορεί να συμβεί σε οποιονδήποτε άνθρωπο ως μια απόκλιση από το πρόγραμμα της διατροφής του. Σημασία έχει η συμπεριφορά του ατόμου απέναντι σ’ αυτό το επεισόδιο. Η συναισθηματική υπερφαγία, έχει σχέση με αρνητικά συναισθήματα: άγχος, ανία, λύπη, απογοήτευση, θυμός. Εμφανίζεται ο κλασικός φαύλος κύκλος της εξάρτησης: το άτομο νιώθει άσχημα, προσπαθεί να ανακουφιστεί ή να ξεχαστεί μέσω του ακατάπαυστου φαγητού, νιώθει τύψεις, υπόσχεται στον εαυτό του ότι δεν θα το ξανακάνει, πιέζεται, και ξαναπέφτει στο φαγητό. Έτσι η συναισθηματική υπερφαγία αποτελεί μια διατροφική διαταραχή που περιλαμβάνει την ανεξέλεγκτη επιθυμία για κατανάλωση τροφής, που δεν ανταποκρίνεται στη βιολογική πείνα. Χαρακτηρίζεται από υπερβολική κατανάλωση τροφής (τουλάχιστον 3 φορές της κανονικής μερίδας) σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα (εντός 2 ωρών). Επίσης, χαρακτηρίζεται από επαναλαμβανόμενα επεισόδια, 1-2 φορές την εβδομάδα σε ένα συνεχές διάστημα 3-6 μηνών και πάνω.
Α MUST-DO:
Δώσε προσοχή στο εσωτερικό κενό που νιώθεις και αντιμετώπισέ το. Αν δεις πως συνεχίζεις και καλύπτεις το κενό με υπερφαγία, ζητησε τη βοηθεια ειδικου, καθώς η συναισθηματικη υπερφαγία είναι μία διαγνωσμένη διατροφική διαταραχή. Ο ψυχολόγος μπορεί να σε βοηθήσει να αναγνωρίσεις τα συναισθήματά σου και να εντοπίσεις τις βαθύτερες αιτίες της υπερφαγίας σου.
Tι είναι η ανορεξία και η βουλιμία; Πότε είναι διατροφικές διαταραχές;
Η ψυχογενής ανορεξία (ΨΑ) και ψυχογενής βουλιμία (ΨΒ) είναι σοβαρές ψυχικές ασθένειες. Απειλούν κυρίως τις γυναίκες και χαρακτηρίζονται από διαταραχή στην πρόσληψη της τροφής. Συσχετίζονται με έμμονες ιδέες για το φαγητό, το βάρος και το σχήμα του σώματος.
Ψυχογενής ανορεξία
Στην ΨΑ το άτομο αρνείται να διατηρήσει ένα υγιές φυσιολογικό βάρος. Ταυτόχρονα, έχει ένα επίμονο φόβο για την απόκτηση βάρους, σε συνδυασμό με μια διαστρεβλωμένη εικόνα του εαυτού. Είναι μια σοβαρή αρρώστια, με υψηλό ποσοστό παρενεργειών, και το υψηλότερο ποσοστό θνησιμότητας από όλες τις ψυχικές ασθένειες.
Ψυχογενής βουλιμία
Αντίθετα, στην ΨΒ το άτομο καταναλώνει ανεξέλεγκτα μεγάλες ποσότητες φαγητού και στη συνέχεια προσπαθεί να απαλλαγεί από τις θερμίδες που πήρε. Οι τρόποι συνήθεις είναι η υπερβολική δίαιτα ή η άσκηση, η πρόκληση τεχνητού εμετού ή η χρήση καθαρτικών. Όταν δεν τρώει ακατάπαυστα, κάνει δίαιτα μέχρι που νιώθει έντονη πείνα και ξαναμπαίνει σε βουλιμικό επεισόδιο, δηλαδή σε ένα φαύλο κύκλο.
A MUST-DO:
Αν υποψιάζεσαι να σε περιγράφουν αυτές οι διατροφικές διαταραχές, ζήτησε άμεσα την ψυχιατρική βοήθεια ειδικού. Η ψυχοθεραπεία, αλλά συχνά και η χρήση αντικαταθλιπτικών φαρμάκων όπου αρμόζει, αποτελεί την εγκεκριμένη λύση για μακρύ χρονικό διάστημα. Βοηθά την ψυχική ισορροπία, την σχέση με το φαγητό αλλά και την συντήρηση υγιούς βάρους.
Όσο κι αν μου απαγορεύσω ομάδες τροφίμων, δεν αδυνατίζω ποτέ αρκετά και πάλι θα πρέπει να βγω στην παραλία. Τι να κάνω για να αντέξω άλλη μία χρονιά χοντρή;
Σε ό,τι αφορά τις ομάδες τροφίμων που απαγορεύεις ή τις θερμίδες που ενδεχομένως να στερείσαι, χωρίς να βλέπεις διαφορά:
Πολλές φορές ξεκινάμε εξαντλητικές δίαιτες για τον οργανισμό μας με στόχο να βγούμε σύντομα στην παραλία. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα ο οργανισμός να νιώθει απειλή και έτσι να ρίχνει τον μεταβολισμό επιβραδύνοντας τον έτσι ώστε να μας “προστατεύσει”. Αυτό συνδυαστικά με ένα αυξανόμενο αίσθημα πείνας σε οδηγεί να πέφτεις πάλι στο φαγητό παίρνοντας τα κιλά που χάνεις και ακόμα περισσότερα. Έπειτα σκέψου: μήπως αξιολογείς τον εαυτό σου αποκλειστικά συμφώνα με την εμφάνιση σου; Αν η αυταξία σου, εξαρτάται από εξωγενείς παράγοντες όπως το βάρος σου, με ή χωρίς παραπανίσια κιλά, θα είσαι και πάλι δυσαρεστημένη με τον εαυτό σου. Αναρωτήσου λοιπόν, “Γιατί θέλω πραγματικά να αδυνατίσω; Πως θα αλλάξει η ζωή μου αν τα καταφέρω; Τι μπορώ να κάνω ως αδύνατη που δεν μπορώ να κάνω με έξτρα κιλά; Τι άλλο θα κατάφερνα εάν δεν σπαταλούσα τόση ενέργεια προσπαθώντας να οριοθετήσω το βάρος μου;”
Πριν βγεις στην παραλία πάλι με “παραπανίσια κιλά” σκέψου: αν δεν υπήρχαν μάτια γύρω σου να σε κοιτούν ‘επικριτικά’ θα ήθελες ακόμα να αδυνατίσεις;
EXTRA TΙΡ:
Όταν καταφέρεις να αδυνατίσεις, αν δεν αντιμετωπίσεις το πρόβλημα σου στην ψυχική του ρίζα, ενδέχεται τα αποτελέσματα να είναι μόνο πρόσκαιρα.
Επικοινωνία με τον συντάκτη
