Ευγνωμοσύνη: Με τα γυαλιά της Ευγνωμοσύνης – γράφει η Έβελυν Πατσιούρα – Ψυχολόγος.
Η ευγνωμοσύνη αντιπροσωπεύει μία έννοια που σε όλους μας έχει κάτι να πει. Οι άνθρωποι την ξέρουν, την αντιλαμβάνονται, την εννοούν. Την αναζητούν, την ξεχνούν, την αναβάλλουν ή την αποθηκεύουν για τα δύσκολα. Εύκολα μπορεί να την ορίσει κανείς αλλά δύσκολα να βιωθεί συνειδητά και στην ολότητά της. Πολλές φορές, περιγράφεται συμβατικά μέσα σε ένα διαπροσωπικό ή δυαδικό σύστημα όπου το ένα μέλος ευεργετεί ενώ το άλλο μέλος λαμβάνει και έπειτα επιφορτίζεται με την ανάγκη, την επιθυμία ή και την υποχρέωση να ανταποδώσει τη γενναιοδωρία που έλαβε. Αυτό είναι αναμφισβήτητα σωστό όμως η ευγνωμοσύνη είναι κάτι πολύ παραπάνω από διαπροσωπική ανταλλαγή. Δεν είναι μόνο μία κατάσταση που ενεργοποιείται ως αντίδραση στην καλοσύνη των άλλων αλλά επίσης ένας τρόπος να είσαι. Μία στάση ζωής. Μία επιλογή την οποία χρειάζεται κανείς να ακολουθεί καθημερινά εάν επιθυμεί να ζει μία ζωή εμποτισμένη με ευγνωμοσύνη. (Emmons & McCullough, 2003).
Είναι τελικά, τα γυαλιά μέσα από τα οποία κάποιος αντικρίζει τον κόσμο.
Τι είναι Ευγνωμοσύνη;
Ευγνωμοσύνη είναι να εστιάζει κανείς στην αφθονία και όχι στην έλλειψη. Πόσοι από εμάς είμαστε άραγε συνειδητά ευγνώμονες έχοντας την υγεία μας, τις αισθήσεις μας, το σπίτι μας, το φαγητό μας, το κρεβάτι μας, τους φίλους μας και την οικογένειά μας; Η λίστα είναι ανεξάντλητη γιατί ζούμε σε μία εποχή που μας προσφέρει πολλά περισσότερα από όσα πραγματικά χρειάζονται για τη διαβίωσή μας. Πολλές φορές όμως παραμερίζουμε αυτή τη δεδομένη, διαχρονική πραγματικότητα. Ασχολούμαστε με ζητήματα ήσσονος σημασίας και αναβάλλουμε τη βίωση της ευγνωμοσύνης για στιγμές κρίσης. Εστιάζουμε κυρίως στα αρνητικά, αναμασάμε το παρελθόν και ζούμε στον αυτόματο πιλότο, ελαχιστοποιώντας κάθε πιθανότητα να βιώσουμε ευγνωμοσύνη.
Ακόμα όμως κι αυτό είναι εντάξει, καθώς αποτελεί μέρος της εξελικτικής μας πορείας.
Ας μην ξεχνάμε πως ο πρωτόγονος εγκέφαλός μας έχει σχεδιαστεί με μοναδική επιδίωξη την επιβίωσή μας. Το γεγονός ότι είμαστε καθόλα επιρρεπείς στην αρνητικότητα εξυπηρετεί την προσαρμογή μας σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο και απειλητικό περιβάλλον (Gillbert, 2013). Η ευγνωμοσύνη είναι μία στάση ζωής που χρειάζεται συνέπεια στην εξάσκησή της προκειμένου να εδραιωθεί και να αποδυναμώσει τις παλιές μας συνήθειες.
Βάλε την ευγνωμοσύνη στη ζωή σου
και εκείνη θα σε ανταμείψει.
Βελτιώνει τις διαπροσωπικές σχέσεις:
Πως είναι άραγε να βιώνεις συνειδητά την ευγνωμοσύνη σε μία διαπροσωπική ή ρομαντική σχέση; Ναι πράγματι, οι σχέσεις ενισχύονται, βελτιώνονται, βιώνονται εκατέρωθεν θετικά συναισθήματα, αμβλύνονται τα ναρκισσιστικά κατάλοιπα και είναι πιο πιθανό να διατηρηθούν μακροπρόθεσμα (Ackerman, 2020). Η βιβλιογραφία είναι πάντoτε ένας χρήσιμος πλοηγός όμως η απλή ανάγνωση των προτερημάτων δεν αρκεί για να υιοθετηθεί μία στάση ευγνωμοσύνης.
Μπορείς να δεσμευτείς; Να εξασκείς καθημερινά την ευγνωμοσύνη και να είσαι επικεντρωμένος στο “εδώ και τώρα”; Οι ανατολικές φιλοσοφίες έχουν εισάγει την έννοια της ενσυνειδητότητας, κοινώς του mindfulness. Να συνειδητοποιήσεις την προσωρινότητα της κάθε στιγμής και να τη βιώσεις συνειδητά με όλες σου τις αισθήσεις. Ολοκληρωτικά, άκριτα και με επίγνωση.
Η ιαπωνική κουλτούρα με μακρά παράδοση στην τελετουργική προετοιμασία του τσαγιού, χρησιμοποιεί την έκφραση Ιτσίγκο-Ιτσιέ που στα ελληνικά σημαίνει “Μία φορά, μία συνάντηση”. Σε πιο ελεύθερη μετάφραση σημαίνει να μπαίνεις σε κατάσταση ροής και να συνειδητοποιείς ότι αυτό που ζεις τώρα το ζεις για τελευταία φορά, αφού καμία στιγμή δεν μπορεί να επαναληφθεί ακριβώς (Garcia & Miralles, 2019). Η συνειδητοποίηση αυτή ίσως και να είναι το αντίπαλο δέος του εφησυχασμού ο οποίος σαμποτάρει την ευγνωμοσύνη.
Όταν η ευγνωμοσύνη εμφανίζεται στις σχέσεις, δημιουργεί μία ατμόσφαιρα αμοιβαιότητας, ανταλλαγής καλών πράξεων και ανοίγει το δρόμο για τη συγχώρεση των όσων μας ταλαιπωρούν.
Αυτό και μόνο μας λυτρώνει από τοξικά συναισθήματα (Διδαγγέλου, 2020).
Ενισχύει την ευεξία:
Η καθημερινή και συνεχής εξάσκηση της ευγνωμοσύνης αλλάζει τη βιοχημεία του εγκεφάλου λειτουργώντας ως φυσικό αντικαταθληπτικό. Μειώνει την κορτιζόλη την κατεξοχήν υπεύθυνη ορμόνη του stress, ενώ ταυτόχρονα απελευθερώνει χημικά μόρια όπως ντοπαμίνη, σεροτονίνη και ενδορφίνες (Chowdhury, 2020).
Ο εγκέφαλος είναι εξελικτικά σχεδιασμένος ώστε να ανταποκρίνεται θετικά στην ευγνωμοσύνη, ανταμείβοντάς μας με θετικά συναισθήματα.
Διευκολύνει τη δέσμευση για αλλαγή:
Μία ζωή με έμφαση στην ευγνωμοσύνη προάγει υψηλά επίπεδα ευεξίας. Όταν κανείς ανοίξει τους υδατοφράχτες της ευεξίας το μόνο που αναζητά είναι η παράταση και η διατήρηση αυτού του αναζωογονητκού συναισθήματος μέσα από ενέργειες που οδηγούν στο επιθυμητό αποτέλεσμα. Μία έρευνα του 2014 μελετώντας συμπεριφορές όπως οι παρορμητικές αγορές και το κάπνισμα, κατέδειξε πως ο αυτοέλεγχος αυξάνεται σημαντικά όταν οι συμμετέχοντες επιλέγουν την ευγνωμοσύνη σε αντιδιαστολή με ένα ουδέτερο συναίσθημα (Ackerman, 2020).
Tι θα συνέβαινε άραγε εάν προσπαθούσες συνειδητά να βιώσεις ευγνωμοσύνη για το σώμα σου και τις λειτουργίες του που σου προσδίδουν ζωή; Πως θα μετέφραζες την ευγνωμοσύνη σε πράξεις;
Βρες το δικό σου νόημα:
Ίσως το μεγαλύτερο επίτευγμα της ευγνωμοσύνης είναι ότι αντιστρέφει την τάση να αναζητάμε το καλό έξω από εμάς. Δεν χρειάζεται να αναζητά κανείς μονίμως το καλό. Ειδικά σε αντικειμενικά δυσμενείς συνθήκες. Πολλές φορές το καλό, απλά δεν υπάρχει και κάποιες φορές είναι δυσλειτουργικό να εξωραΐζουμε καταστάσεις και να οχυρωνόμαστε ενάντια στην πραγματικότητα. Σε καμία περίπτωση η ευγνωμοσύνη δεν αναφέρεται σε μία άκαμπτη επιδίωξη θετικότητας. Μπορεί όμως να μας βοηθήσει στο να νοηματοδοτήσουμε εκ νέου τα πράγματα, με έναν πιο εποικοδομητικό και γόνιμο τρόπο όταν οι συνθήκες το επιτρέψουν.
Αυτή η αναπλαισίωση θα μας βοηθήσει όχι μόνο να ανταπεξέλθουμε στις όποιες αντιξοότητες, αλλά να μετατρέψουμε τις δυσκολίες σε ευκαιρία για μάθηση και να προωθήσουμε την προσωπική μας εξέλιξη.
Τρόποι εξάσκησης της ευγνωμοσύνης
Γράψε ένα γράμμα ευγνωμοσύνης στον εαυτό σου ή σε κάποιον άλλο εξηγώντας τους λόγους για τους οποίους νιώθεις ευγνώμων. Συμπλήρωσε λίστες με όλα τα “ασήμαντα/δεδομένα” πράγματα που απλά έτυχε να απολαμβάνεις. Σύντομα θα συνειδητοποιήσεις πως χάριν σ’ αυτά έχεις την πολυτέλεια να διαμαρτύρεσαι για όσα δεν έχουν ευοδωθεί. Εστίασε στο “εδώ και τώρα”. Παρατήρησε τον κόσμο και νιώσε ευγνώμων για ό,τι σε περιβάλλει. Τη φύση, τον αέρα, τα δέντρα. Μέσα από αυτή τη διαδικασία θα μάθεις να ζεις συνειδητά.
Προσπάθησε να είσαι συμπονετικός με τον εαυτό σου όταν αποτυγχάνεις να νιώσεις ευγνωμοσύνη. Η καθημερινή της εξάσκηση σύντομα θα γίνει συνήθεια.
“Η ευγνωμοσύνη δεν είναι μόνο η σπουδαιότερη των αρετών,
αλλά η μητέρα όλων”
Kικέρων
Επικοινωνία με τον συντάκτη
