‘Μάλλον θά’σαι αυτό το λάθος που δεν μπορώ να μην ξανακάνω εγώ.
Μάλλον θά’σαι αυτό το λάθος μου που αγαπώ και πάντα δικαιολογώ.’
Καίτη Γαρμπή
Γιατί επαναλαμβάνουμε τα λάθη μας; Γράφει ο Χαράλαμπος Καπετανάκης.
Το φαινόμενο είναι τόσο κοινό, ώστε ένα από τα πιο γνωστά τραγούδια της ελληνικής pop μουσικής το εξέφρασε ξεκάθαρα. Η σύντομη απάντηση είναι επειδή αναζητούμε άνεση σε οικεία θέματα. Διάβασε παρακάτω για περισσότερα.
Όλοι μας είμαστε γνώριμοι με την επανάληψη λαθών.
Είτε εμείς, είτε κάποιος συγγενής, φίλος η οικείος, βιώνουμε μια επανάληψη λαθών σε σχέσεις, συμπεριφορές και αποφάσεις. Η επανάληψη αυτή φαίνεται να είναι καταναγκαστική, επειδή δυσκολευόμαστε να την αποφύγουμε και συχνά γυρνάμε σε αυτή χωρίς να νιώθουμε πως έχουμε επιλογές να κάνουμε κάτι διαφορετικό.
Ο Φρόιντ περιέγραψε την καταναγκαστική επανάληψη ως μια κοινή διαδικασία. Η διαδικασία αυτή είναι η επιθυμία, που όλοι έχουμε, να επιστρέψουμε σε μια πρότερη τάξη πραγμάτων. Στην καταναγκαστική επανάληψη, το άτομο φαίνεται να βρίσκεται συνέχεια σε καταστάσεις γνώριμες, που μπορεί να είναι οικείες αλλά δε σημαίνει πως είναι ευχάριστες.
Για παράδειγμα, ποσό συχνά ακούμε τη φράση ‘πάντα μπλέκω με τον ίδιο τύπο ατόμου’ η ‘πάντα κάνω τα ίδια λάθη’, όπως και η Καίτη Γαρμπή;
Η οικειότητα δε σημαίνει και άνεση σε όλες τις περιπτώσεις. Πολλές φορές, βρισκόμαστε σε καταστάσεις οικείες επειδή δεν έχουμε ψυχικά αποθέματα ώστε να γνωρίσουμε κάτι καινούργιο. Μέσω της κλινικής μου εμπειρίας, έχω διαπιστώσει πως οι άνθρωποι επαναλάβουν καταστάσεις για τους παρακάτω λόγους.
– Επαναλαμβάνουν σχέσεις/λάθη όπως αυτές που είχαν σε νεαρή ηλικία. Προσπαθούμε να καταλάβουν τι πήγε στραβά ή να κατανοήσουν το ποσό αγάπη δεν δέχθηκαν. Έπειτα, μέσω της επανάληψης, ελπίζουν να αποκτήσουν έλεγχο της κακής εμπειρίας. Στόχος είναι να μειώσουν τον πόνο. Ένα ακόμα κλαδί είναι η έννοια της αλλαγής συμπεριφοράς.
– Επαναλαμβάνοντας μια σχέση και αλλάζοντας την συμπεριφορά μας, ελπίζουμε να μας αγαπήσουν περισσότερο, να μην μας πονέσουν η απλά να μας αποδεχτούν εκείνοι που θέλουμε στη ζωή μας. Εδώ εισέρχεται η έννοια των προσωπικών ορίων. Αυτά συνήθως ξεπερνιούνται στην αναγκαστική επανάληψη. ενώ γνωστικά, δηλαδή σε επίπεδο σκέψης, γνωρίζουμε πως είναι λάθος, επιλέγουμε ίσως με έναν τρελό τρόπο να την ίδια κατάσταση/σχέση
– Ακόμη, μερικοί ανθρώπου πιστεύουν πως τους αξίζει να είναι σε κακές σχέσεις. Δηλαδή, συνέχεια να προσπαθούν χωρίς ανταπόδοση. Είναι σημαντικό να τονίσω πως όταν μιλάμε για σχέσεις, δε μιλάμε μόνο για ερωτικές σχέσεις αλλά και για οικογενειακές, φιλικές και επαγγελματικές. Είναι ίσως λίγο τραγικό αν σκεφτούμε πως μερικοί ανθρώπου περνούν όλη τους τη ζωή επαναλαμβάνοντας αυτές τις τραυματικές σχέσεις. Στο τέλος μάλιστα, δεν καταφέρνουν να αποκτήσουν εμπειρίες με νόημα.
Ψυχοθεραπεία και καταναγκαστική επανάληψη.
Ανάλογα με το επίπεδο του τραύματος και τις εμπειρίες ζωής του ατόμου, η ψυχοθεραπεία μπορεί να οδηγήσει στην ανακάλυψη νέου νοήματος των σχέσεων. Βέβαια, η ανακάλυψη νέου νοήματος δεν σημαίνει και αλλαγή. Εάν πολύ σημαντικό χαρακτηριστικό για την αναγνώριση την καταναγκαστικής επανάληψης είναι μια ασφαλής θεραπευτική σχέση.
Μια τέτοια σχέση βοηθά στην εξερεύνηση του παρελθόντος και της επιρροής του ασυνείδητου στον τρόπου επιλογής σχέσεων, την ανακάλυψη των κοινών χαρακτηριστικών που έχουν και την απόδοση νοήματος σε νέες σχέσεις. Μια τέτοια σχέση μπορεί επίσης να βοηθήσει στην ελάττωση της κοινωνικής απομόνωσης που μπορεί να νιώθουν μερικοί άνθρωποι, οπού παρόλη την επαγγελματική ή ακαδημαϊκή επιτυχία, βιώνουν κοινωνική μοναξιά που επαναλαμβάνεται είτε με την απουσία σχέσεων είτε με τη σύναψη προβληματικών σχέσεων.
Είναι σημαντικό στην θεραπεία, ειδικά όταν εστιάζει στις προβληματικές σχέσεις, ο πελάτης να απέχει όσο μπορεί από τους συνήθεις τρόπους αντιμετώπισης τους στρες όπως ουσίες, υπερκατανάλωση αλκοόλ ή φαγητού, υπερβολική άθληση, αυτοτραυματισμός, υπερβολική αδράνεια (μαραθώνιοι σειρών/ τηλεόρασης/ βιντεοπαιχνιδιών), επειδή μόνο τότε θα μπορέσουμε να δούμε ποσό πραγματικά επίπονη είναι η επανάληψη προβληματικών σχέσεων και ποιες είναι οι πραγματικές ανάγκες συσχέτισης με άλλα άτομα
Έπειτα, το άτομο με την βοήθεια του ψυχοθεραπευτή έχει την επιλογή να ξαναχτίσει το σχεσιακό του περιβάλλον και να επαναπροσδιορίσει τις σχέσεις/λάθη ώστε να καλύπτονται οι ανάγκες του, να νιώθει πιο γεμάτο και να ξεφύγει από το άγχος και την κατάθλιψη.
